kutubhona

«لاَ تَسْتَضِيئُوا بِنَارِ المُشْرِكِينَ»

«Мушриклар олови ёруғидан фойдаланманглар». Бу ҳадисдаги «олов» сўзи мушрикларнинг урушда бир мустақил қабила ёки давлат сифатида бўлишларидан киноядир. Байҳақий деди: Саҳиҳ ривоят ҳофиз Абу Абдуллоҳ ўз санади билан Абу Ҳамид Соидийдан қилган ривоятдир. У деди:

«خَرَجَ رَسُولُ اللَّهِ A حَتَّى إِذَا خَلَّفَ ثَنِيَّةَ الْوَدَاعِ إِذَا كَتِيبَةٌ قَالَ :مَنْ هَؤُلاَءِ؟ قَالُوا بَنِي قَيْنُقَاعَ وَهُوَ رَهْطُ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سَلاَمٍ قَالَ: وَأَسْلَمُوا؟ قَالُوا: لاَ، بَلْ هُمْ عَلَى دِينِهِمْ، قَالَ: قُولُوا لَهُمْ فَلْيَرْجِعُوا، فَإِنَّا لاَ نَسْتَعِينُ بِالْمُشْرِكِينَ»

«Росулуллоҳ с.а.в. йўлга чиқиб Саниятул Вадодан ўтгач бир қуролли гуруҳга дуч келдилар. Пайғамбаримиз с.а.в: Улар кимлар? - дедилар. Улар бани Қайнуқо, Абдуллоҳ ибн Саломнинг қариндошлари, деб жавоб беришди. Пайғамбаримиз с.а.в: Улар Исломга киришганми? - деб сўрадилар. Йўқ, улар ўз динларида қолишган, деб жавоб беришди. Пайғамбаримиз с.а.в: Уларга айтинглар ортларига қайтишсин, чунки биз мушриклардан ёрдам сўрамаймиз, дедилар». Росулуллоҳ с.а.в.нинг Абдуллоҳ ибн Саломнинг қариндошлари бўлмиш бани Қайнуқони ортга қайтариб юборганига сабаб, уларнинг бир кофир гуруҳга жамланиб келганларидир. Улар бани Қайнуқо деган эътиборда ўз байроқлари остида келишди. Бани Қайнуқо билан Росулуллоҳ с.а.в. ўртасида шартномалар бор эди. Шунинг учун бани Қайнуқо бамисоли бир давлат эди. Шунинг учун ҳам Пайғамбаримиз с.а.в уларни рад қилдилар. Улар ўз байроқлари остида ва давлат сифатида келганлари учун Пайғамбаримиз с.а.в уларни рад қилдилар. Акс ҳолда рад қилмас эдилар. Бунга далил Набий с.а.в.нинг Хайбарда яҳудлардан улар якка шахслар ҳолида келишган пайтида ёрдамни қабул қилганидир. Абу Ҳамид ривоят қилган юқоридаги ҳадис бир шаръий иллат мазмунини ўз ичига оляпти. Бу иллат мавжуд бўлса ҳукм вужудга келади. Иллат йўқ бўлса ҳукм ҳам йўқ бўлади. Бу ҳадисдаги иллат унинг матнида шундоқ кўриниб турибди. Чунки ровий: «Бир қуролли гуруҳга дуч келдилар. Пайғамбаримиз с.а.в: улар кимлар? - дедилар. Улар бани Қайнуқо, Абдуллоҳ ибн Саломнинг қариндошлари, деб